“Bạn bè trên hết mọi sự!“. Ở tuổi
vị thành niên, các trẻ quan tâm đến việc thiết lập mối tương quan ngoài
gia đình. Ngang qua mối tương quan bạn bè hay các thiếu niên bắt đầu xa
cách cha mẹ và khám phá ra “cuộc sống trong xã hội”.
Tuổi
thiếu niên có nhiều chuyển biến. Một trong những khủng hoảng của các
bậc cha mẹ là không ngờ con cái lại thay đổi nhanh thế. Mới ngày nào
“cháu còn rất ngoan, thế mà…”. Hoặc cách nào đó, cha mẹ lại muốn giữ mãi
con cái trong tuổi ấu thơ, trong khi đó, ỏ tuổi vị thành niên, ánh nhìn
của các em bắt đầu rộng hơn, em phóng tầm nhìn vào xã hội với các tương
quan mới, cởi mở… và kéo theo nhiều sự thay đổi.
Nhiều
phụ huynh mang trong lòng mình những vấn nạn, và sau đây là những câu
nói thường nghe nơi các bậc cha mẹ có con trong tuổi “vị thành niên”.
“Tại sao con tôi lại coi bạn bè trọng hơn gia đình ?”
Đối
với các bậc cha mẹ hiểu biết tâm lý và gần gũi con cái, trong đó người
mẹ luôn bình thản và quân bình, người cha tình cảm và khoan dung, thì họ
coi thái độ buông rời của những trẻ thiếu niên khỏi gia đình như một
điều tất nhiên, không thể tránh khỏi, ít nhất là ở một phần nào đó.
Sự
gẫy đổ ấy là điều quen thuộc trong một hành trình phát triển bình
thường. Theo một vài nhà nghiên cứu thì việc xa cách gia đình của người
trẻ ngày nay đã trở nên quen thuộc hơn và càng rõ hơn so với thời đại
trước đây. Ngày nay, với xã hội thời công nghệ, người trẻ có lối sinh
hoạt riêng, văn hóa riêng, khiến cho khoảng cách thế hệ giữa con cái, và
cha mẹ, ông bà ngày càng rộng, càng sâu.
Đặc
biệt ở lứa tuổi dậy thì, các thanh thiếu niên bắt đầu xoay ngược mọi
hạng thứ hạng ưu tiên: Giò đây “Bạn bè hạng nhất”, và gia đình chỉ giữ
chỗ thứ yếu. Ngang qua những mối tương quan bạn bè, các thiếu niên dần
rời khỏi cha mẹ và chúng khám phá ra một “đời sống trong xã hội”.
Vói
bạn bè, em thiếu niên bắt đầu yêu một ai đó ngoài gia đình, bắt đầu có
một vài ưu tiên khác với gia đình, em khám phá ra một sự trung thành
khác. Đây là một sự thực tập cần thiết. Vì thế các bậc cha mẹ đừng quá
lo lắng. Một trong những đặc nét của tuổi thiếu niên là niềm đam mê với
cái mới và những điều chưa biết về con người, môi trường, hoạt động. Do
vậy mà chúng có khuynh hướng thích những gì ở ngoài gia đình. Đối với
chúng, điều này không luôn dễ dàng: chúng cần được khích lệ và nâng đỡ.
Cho nên, thật cần thiết để nói với các thiếu niên về thế giới chung
quanh với ánh nhìn tích cực thật quan trọng. Hãy nói về thế giới ấy như
một lục địa đáng để thám hiểm chứ không là một thế giới đói khát và đầy
đe dọa.
“Con tôi suốt ngày lang thang với băng nhóm của nó. Tôi có cần phải cảnh báo không?”
Nếu
việc một thiếu niên thích ở giữa bạn bè hơn gia đình là một chuyện bình
thường thế nào, thì việc chúng tự nhốt mình trong một chiếc vòng khép
kín thật là nguy hiểm.
Các
bậc cha mẹ phải tự hỏi mình: “Con cái tôi đang tìm kiếm gì ở nơi ấy?”.
Đôi khi câu trả lòi làm cho cha mẹ đau lòng, nhưng các vị cần nhó đừng
để con cái phải trốn khỏi tình huống gia đình quá sức nhàm chán hay áp
bức, hung hãn. Đơn giản chỉ là các em cần phải khám phá thế giới!
Nơi
những trẻ vị thành niên có tràn sự tò mò và sự năng động, tuy nhiên
điều quan trọng là các em cần có một chỗ ẩn nấp an toàn ỏ phía sau. Thực
vậy, phiêu lưu là điều có thể, nhưng em cần xác tín rằng cho dù em có
làm sao đi nữa, thì em vẫn có thể trở về và tìm được tình thương, sự bảo
vệ của gia đình.
Không
phải tất cả người trẻ “tìm kiếm” ấy đều ý thức rằng đó là một điều cần
thiết, hay chúng chấp nhận dù được cảnh báo trước. Trong thực tế cuộc
sống, có nhiều người trẻ bị thúc đẩy để sống thái độ đó, như diễn tả của
một tâm hồn yếu nhược, hèn nhát. Là cha mẹ, các bậc phụ huynh cần nhận
ra cơn khát về sự khám phá ấy có mặt trong tâm hồn của từng em, và chúng
ta cần giúp chúng thỏa mãn cơn khát ấy. Cách thức tốt nhất để thỏa mãn
đòi hỏi này là đừng lên án con cái về sự phản bội hay vô ơn khi dám rời
xa cung lòng gia đình, nhưng tốt hơn làm cho chúng hiểu rằng cha mẹ luôn
ỏ đó, sẵn sàng đón nhận chúng.
Cha
mẹ cần phải có hành động dứt khoát khi nhận ra con cái của mình đang
rơi vào vòng nguy hiểm, Người cha cần phải dành thời gian để làm cái gì
đó cho con cái, chẳng hạn đi cùng với con đến nơi chơi thể thao, đến rạp
chiếu phim, cùng đi với con đến những sự kiện đặc biệt. Điều quan trọng
là cần cảnh tỉnh cho con cái thấy rằng bản thân các em phải là trung
tâm của những sỏ thích cá nhân em, chứ em không phải là cái đuôi của bạn
bè. Cần phải đề xuất cho các em những hoạt động và trao cho các em các
trách nhiệm, ngay cả khi chúng từ chối. Trong giai đoạn này, người mẹ
phải thực sự trở thành môi giới rất sáng tạo giữa người cha và con cái.
“Làm sao tôi có thể biết chắc rằng con của tôi đi theo những bạn tốt ?”
Không
ai có thể chắc chắn về điều này bao giở. Mục đích của giáo dục không là
bảo vệ trẻ khỏi những ảnh hưỏng xấu, nhưng là giúp các em có nội lực để
đứng vững một mình. Chính vì điều này mà các em cần phải học biết người
khác và nhận biết chính mình.
Giải
pháp tốt hơn cả là cùng nhau nói về lãnh vực này. Cha mẹ phải tạo điều
kiện để con cái nói về bạn bè của chúng, về những gì chúng thích, cách
chúng dùng thời gian thế nào, đi những đâu, âm nhạc ưa thích là gì. Quan
trọng hơn, cha mẹ cần duy trì và sẵn sàng có những “tiếp xúc” mở với
con cái. Chỉ có như thế các em mới cảm nhận được rằng chúng có thể tự
mình làm những kinh nghiệm mà không bị la mắng, không bị kết án. Tuy
nhiên, cha mẹ cũng nên biết rằng tuổi vị thành niên chúng sẽ học tập mọi
thứ, kể cả sự phản bội, nhỏ nhen, thất vọng. Trong những thời điểm này
các em rất cần sự can thiệp của cha mẹ.
“Tại sao con gái của tôi không còn nói chuyện với tôi nữa?”
Có
nhiều em tuổi vị thành niên làm mọi sự để tách biệt mình khỏi mọi tương
quan với gia đình, để nhúng chìm mình trong cõi sa mạc riêng tư. Trong
thực tế, đối với các em này sự cô đơn không phải là sự thiếu vắng bạn bè
cho bằng khát vọng tìm kiếm chính mình. Điều này không có gì xấu.
Có
rất nhiều lý do thúc đẩy tuổi vị thành niên im lặng. Tuy vậy, chúng ta
chỉ cần lưu ý đến một điều, là sự im lặng của em thực sự là một sự đóng
kín với thế giới, hay chỉ xảy ra đối với cha mẹ. Nếu phụ huynh thấy con
cái có thái độ im lặng tại gia đình, nhưng vẫn nghe thấy chúng cười
trong phòng riêng, nếu các em vẫn vui tươi, ríu rít với bạn bè; nếu
chúng tiếp tục nói chuyện qua điện thoại, thì đừng lo lắng quá đáng.
Trong
trường hợp này phụ huynh có thể bày tỏ phản ứng của mình. Quý phụ huynh
hãy nói rõ ràng cho các em thấy rằng sự im lặng của các em làm quý vị
bị tổn thương. Đừng làm ra vẻ phiền não, đừng la mắng, nhưng hãy giải
thích cho các em cách đơn sơ rằng quý vị cảm thấy buồn vì bị loại trừ ra
khỏi đời sống của các em.
Đừng
chì chiết. Chắc chắn để làm chinh phục và gìn giữ tình bạn với các con,
quý phụ huynh cần phải tốn nhiều công sức và sự kiên nhẫn. Hãy nhớ rằng
nếu quý vị muốn con cái tín nhiệm thì quý vị phải bảo đảm cho các em
rằng quý vị rất tín nhiệm các em.
Nhật Tâm
Chuyên đề Don Bosco, số 36
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét